ارائه مدل نظام جامع آموزش مبتنی بر شایستگی مدیران در شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران
کلمات کلیدی:
نظام جامع آموزش, شایستگی مدیران, صنعت نفت, نیازسنجی آموزشی, ارزشیابی اثربخشیچکیده
این پژوهش با هدف طراحی و اعتبارسنجی مدل جامع آموزش مبتنی بر شایستگی مدیران در شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران انجام شد تا شکاف میان وضعیت موجود و مطلوب نظام‌های آموزشی شایستگی‌محور شناسایی و برطرف گردد. این مطالعه با رویکرد آمیخته (کیفی–کمی) انجام شد. در بخش کیفی، با تحلیل مضمون از طریق بررسی اسناد و مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۲۰ خبره دانشگاهی و صنعتی، ابعاد و شاخص‌های آموزش شایستگی‌محور شناسایی گردید و داده‌ها با نرم‌افزار Maxqda14 تحلیل شد. در بخش کمی، جامعه آماری شامل مدیران شرکت بود که با استفاده از فرمول کوکران ۱۶۸ نفر به‌صورت نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب و پرسشنامه ۶۱ سؤالی محقق‌ساخته تکمیل کردند. پایایی ابزار با آلفای کرونباخ 0.808 و پایایی مرکب 0.847 و روایی همگرا و واگرا تأیید شد. برای تحلیل داده‌ها از آزمون تی وابسته و مدل‌یابی معادلات ساختاری (PLS) استفاده گردید. مدل نهایی چهار بُعد اصلی «نیازسنجی و نیازآفرینی آموزشی»، «طراحی و برنامه‌ریزی آموزشی»، «اجرای اثربخش آموزش» و «ارزشیابی اثربخشی آموزش» را شامل شد که در مجموع ۱۱ مؤلفه و ۶۱ شاخص دارند. نتایج آزمون تی وابسته نشان داد بین وضعیت موجود و مطلوب در تمامی ابعاد تفاوت معناداری وجود دارد (p<0.001)، به‌ویژه در حوزه‌های نیازسنجی و نیازآفرینی و ارزشیابی اثربخشی. مدل ساختاری نیز با شاخص‌های برازش مناسب (R²=0.79 و GOF مطلوب) تأیید گردید. مدل ارائه‌شده با پوشش چرخه کامل آموزش از شناسایی و خلق نیازها تا ارزشیابی چندسطحی، چارچوبی عملی برای ارتقای شایستگی مدیران در صنعت نفت فراهم می‌کند و می‌تواند به‌عنوان نقشه راهی برای سیاست‌گذاران و مدیران آموزش جهت بهبود اثربخشی سرمایه‌گذاری‌های آموزشی به کار رود.
دانلودها
مراجع
Ahmadi, F., Hosseini, A., Salimi, N., & Yaghoubi, M. (2016). Evaluation of Educational Programs in National Oil Companies. Journal of Human Resources Development Research, 5(2), 45-76. https://www.noormags.ir/view/en/articlepage/831883/
Dweck, J., Owyra, K., & Shina, J. (2021). Corporate Training Investments: ROI and Challenges. Business Week Reports, 54-65. https://www.electronics.org/blog/overcoming-challenges-measuring-training-roi
Fang, X., Li, M., & Zhang, Y. (2018). Effective Competency Training: A Model for Educational Design. International Journal of Organizational Training, 6(8), 103-118. https://www.researchgate.net/profile/Maryna-Ivannikova-2/publication/364113605_Building_a_Competency_Model_Student_Training/links/65d371b028b7720cecdacfe5/Building-a-Competency-Model-Student-Training.pdf
Foroughi, A., & Firouzi, B. (2024). Review and Redesign of the Managerial Job Training System with a Competency-Based Approach in the Iranian Oil Industry. Journal of Industrial Management and Innovation, 12(3), 75-95. https://jas.ui.ac.ir/article_26161.html
Gomes, C., & Paes de Souza, R. (2021). Competence development for leaders in the oil industry: A comparative study of global approaches. International Journal of Training and Development, 25(2), 191-210. https://doi.org/10.1111/ijtd.12227
Homaei, M., Sadeh, E., Sabegh, Z. A., & Afsharnejad, A. (2021). Presenting a competency model of treatment managers with a qualitative method of passive defense in hospitals. Chronic Diseases Journal, 9(4), 167-178. http://cdjournal.muk.ac.ir/index.php/cdj/article/view/635
Jalali, H., & Nadery, M. (2024). Transformation of Training for Oil Managers. Iranian Oil Training Management, 9(1), 73-91. https://www.pseez.ir/fa/newsagency/11859/
Moradi, H., Yousofi, S., Rezvani, M., & Saeedi, K. (2025). A Locally Customized Model for Developing Managerial Competencies through Blended Learning in Companies Active in the Oil Product Distribution Sector. Quarterly Journal of Human Resource Management Strategies, 16(2), 13-35. https://sid.ir/paper/402970/fa
Nadali, D., & Sadeghi, V. (2022). Analyzing the Managerial Training Process in the National Oil Products Distribution Company of Iran. Journal of Oil Industry Policy Research, 14(3), 54-83. https://elmnet.ir/article/20676982-45112/
Naimati, R., Azad, P., & Mousavi, S. (2025). Development of Core Competency Model for Enhancing the Managerial Training System in the National Oil Products Distribution Company of Iran. Quarterly Journal of Organizational Education and Leadership Development, 10(1), 37-60. https://elmnet.ir/doc/10871371-84222
Potter, L., & Hudson, D. (2022). Competency-Based Oil & Gas Training: International Trends and Local Adaptation. World Energy Journal, 19(3), 77-101. https://www.ilo.org/sites/default/files/wcmsp5/groups/public/@arabstates/@ro-beirut/documents/publication/wcms_757836.pdf
Rahnama, M., & Yousofi, K. (2023). Strategies for Developing Competency-Based Training for Oil Managers in Iran. [Journal Name to be Completed], 40-58. https://lavansez.ir/?p=5348
Ramzami, A., Karimi, M., Rezaei, A., & Mohammadi, Z. (2018). Challenges of Competency-Based Training in Iranian Organizations. Quarterly Journal of Human Resources Development, 4(6), 97-112. https://civilica.com/doc/2211726/
Rivai, H., & Sarwedi, M. (2024). Competency-based training effectiveness among middle managers in energy organizations: A case study from Southeast Asia. Energy Reports, 10, 327-340. https://doi.org/10.1016/j.egyr.2024.01.018
Shafighian, Z., Mohammadi, A., & Rezaei, M. (2021). Designing a Model of Job Competencies for Managers in the Iranian Oil Industry. Journal of Human Resource Strategies, 13(1), 25-40. https://iieshrm.ir/article-1-385-fa.pdf
Soltani, J., Ramazani, A., & Mirzaei, N. (2024). Design and Validation of a Competency-Based Training System Model for Managers in the National Oil Products Distribution Company of Iran. Journal of Oil and Energy Development Management, 8(1), 24-53. https://civilica.com/doc/2225698/
Soveidi, A., & Dosti, A. (2025). Competencies of Public Managers: A Meta-synthesis Approach in National Iranian Oil Company. Strategic Studies in Petroleum and Energy Industry, 16(64), 8-18. https://iieshrm.ir/browse.php?a_id=1759&sid=1&slc_lang=en
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 علی فرهادی (نویسنده); رضا سورانی یانچشمه; صدیقه طوطیان اصفهانی (نویسنده)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
