آموزش، تربیت و توسعه پایدار

هدف این پژوهش شناسایی و تبیین مؤلفه‌های کیفیت زندگی کاری کارکنان آموزش و پرورش بر اساس عدالت سازمانی، تاب‌آوری سازمانی و خوش‌بینی سازمانی است. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و به روش تحلیل محتوای استقرایی انجام شد. مشارکت‌کنندگان شامل ۱۵ نفر از خبرگان و متخصصان حوزه مدیریت و جامعه‌شناسی بودند که به شیوه نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های عمیق نیمه‌ساختاریافته و بررسی اسناد و منابع علمی گردآوری شد و سپس طی مراحل کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد کیفیت زندگی کاری دارای شش ساختار اصلی است: ساختار اقتصادی (پرداخت منصفانه و به‌موقع)، ساختار فیزیکی (ایمنی و بهداشت محیط کار)، ساختار روان‌شناختی (رشد، امنیت شغلی و آزادی بیان)، قابلیت‌های انسانی (تعادل میان نقش‌های شغلی و خانوادگی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی)، ساختار مدیریتی (توانمندسازی، اعتماد و قانون‌گرایی) و ساختار اجتماعی (انسجام همکاران، اعتماد متقابل و دسترسی به منابع علمی و اطلاعاتی). این ساختارها نمایانگر ابعاد چندلایه کیفیت زندگی کاری و نقش بنیادین عدالت، تاب‌آوری و خوش‌بینی سازمانی در شکل‌گیری آن هستند. کیفیت زندگی کاری کارکنان آموزش و پرورش مفهومی چندبعدی است که نیازمند توجه همزمان به ابعاد اقتصادی، فیزیکی، روان‌شناختی، انسانی، مدیریتی و اجتماعی می‌باشد. عدالت سازمانی، تاب‌آوری سازمانی و خوش‌بینی سازمانی به عنوان سه رکن اصلی می‌توانند چارچوبی جامع برای بهبود شرایط کاری و ارتقای رضایت و کارایی کارکنان فراهم سازند.

این پژوهش با هدف تحلیل کتب درسی رشته تربیت بدنی شاخه فنی و حرفه‌ای از منظر شایستگی‌های اشتغال‌محور انجام شده است. روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی-کمّی ترکیبی بوده و جامعه آماری، تمامی ۸ کتاب تخصصی رشته تربیت‌بدنی پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم (سال تحصیلی ۱۴۰۳–۱۴۰۴) بودند که به‌صورت سرشماری انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از چک‌لیست محقق‌ساخته مشتمل بر چهار مؤلفه اصلی (مهارت‌های فنی، نرم، مدیریتی و حرفه‌ای)  و ۴۲ شاخص  بر اساس استاندارد ملی مهارت‌های ورزشی، چارچوب ESCO و پیشینه پژوهش طراحی و با نظر 5 متخصص روایی آن تایید شد. جهت پایایی، از روش کدگذاری مجدد استفاده شد و  86/0α=  محاسبه گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش آنتروپی شانون استفاده گردید. تحلیل 5823 واحد معنایی استخراج شده از 8 کتاب تخصصی رشته تربیت بدنی نشان داد که 5/53%  از محتوا به مهارت های فنی، 5/23% به مهارت های نرم، 3/16% به مهارت های مدیریتی و تنها 7/6% به نگرش حرفه‌ای اختصاص یافته است. تحلیل آنتروپی شانون تنوع و تمرکز محتوایی را در مؤلفه ها ارزیابی کرد که بیشترین ناهمگونی در مهارت های نرم مشاهده شد و نگرش حرفه‌ای کمترین تنوع را داشت. همچنین محاسبه وزن اهمیت مؤلفه ها بیانگر توزیع نسبتا متوازن اهمیت مهارت‌های فنی، مدیریتی و نرم بود و نگرش حرفه‌ای اهمیت کمتری داشت. این نتایج نشان می‌دهد که تأکید اصلی کتب بر مهارت های فنی و نگرش حرفه‌ای کمتر پوشش داده شده است. این یافته ها می‌تواند راهنمایی برای تعادل بخشی به محتواهای آموزشی جهت تأمین نیازهای بازار صنعت ورزشی کشور باشد.

ﻫﺪف پژوﻫش حاضر، ارائه مدل صلاحیت‌های مدیریتی مدیران مدارس متوسطه استان ذی قار کشور عراق با توجه به شاخص‌های مدیریت کیفیت جامع بود. این پژوﻫش از لحاظ ﻫﺪف كاربردی و از نظر شیوه اجرا، كیفی (با تحلیل مضمون) انجام شد. جامعه پژوهش در بخش کیفی خبرگان و صاحبنظران حوزه آموزش و پرورش کشور عراق بودند که در بخش کیفی بر اساس قاعده اشباع نظری تعداد 15 نفر با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار پژوهش مصاحبه‌های نیمه ساختار یافته و بررسی اسناد و متون تخصصی بود. روایی محتوایی در بخش کیفی توسط خبرگان تایید شد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش تحلیل مضمون با کدگذاری مضامین پایه، مضامین سازمان دهنده و مضامین فراگیر استفاده گردید. یافته‌ها نشان داد 84 کد پایه از مصاحبه‌ها استخراج گردید و تعداد 7 کد فراگیر (توانمندسازی کارکنان، مدیریت منابع، بهبود فرآیند یادگیری، رضایت ذینفعان، نوآوری در مدیریت، ارزیابی عملکرد، چالش‌های مدیریت کیفیت جامع) و 28 کد سازمان دهنده آموزش مستمر، حمایت و مشاوره، تشویق نوآوری، بازخورد دوسویه، تخصیص بهینه منابع، همکاری با سازمان‌های محلی، فناوری در مدیریت منابع، پایش و ارزیابی مستمر، روش‌های تدریس نوین، ارزیابی مستمر عملکرد یادگیری، یادگیری ترکیبی، ارتقای دانش معلمان، نظرسنجی و بازخورد، جلسات مشورتی، تحلیل داده‌ها، شفاف‌سازی ارتباطات، فناوری‌های آموزشی، سیستم‌های پاداش‌دهی، برنامه‌های میان‌رشته‌ای، ارتباطات نوآورانه، شاخص‌های ترکیبی، تحلیل داده‌های آموزشی، بازخورد سازمان‌های نظارتی، جلسات ارزیابی داخلی، مقاومت در برابر تغییر، محدودیت منابع مالی، فرهنگ کیفیت و برنامه‌ریزی انعطاف‌پذیر به عنوان کدهای محوری عناصر صلاحیت‌های مدیریتی مدیران با توجه به شاخص‌های مدیریت کیفیت جامع شناسایی شدند. مدیریت کیفیت جامع یکی از راهبردهای اساسی برای بهبود مستمر در سازمان‌ها، از جمله مدارس و نهادهای آموزشی است. این رویکرد بر ارتقای مستمر فرآیندها، افزایش رضایت ذی‌نفعان و بهبود بهره‌وری تمرکز دارد. با این‌ حال، اجرای مدیریت کیفیت جامع با چالش‌های مختلفی همراه است که می‌تواند تأثیر مستقیمی بر توانایی مدیران در اداره مدارس و بهبود فرآیندهای یادگیری داشته باشد. مدیرانی که قادر به شناسایی و غلبه بر این چالش‌ها باشند، می‌توانند عملکرد بهتری در مدیریت سیستم‌های آموزشی و بهینه‌سازی فرآیندهای یادگیری داشته باشند.

هدف این پژوهش اعتبارسنجی الگوی شایستگی‌های مورد نیاز دانشجویان بر اساس تجارب زیسته دانشجویان دکتری بین‌الملل در ایران بود. این مطالعه با رویکرد آمیخته اکتشافی انجام شد. در بخش کیفی از روش پدیدارشناسی و نمونه‌گیری هدفمند تا اشباع نظری استفاده گردید و داده‌ها از طریق مصاحبه عمیق گردآوری شد. در بخش کمی جامعه آماری شامل 1200 دانشجوی دکتری بین‌الملل بود که با استفاده از فرمول کوکران، 291 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها در بخش کمی پرسشنامه محقق‌ساخته شامل 45 گویه در پنج بعد اصلی بود. داده‌ها با نرم‌افزار AMOS و تحلیل عاملی تأییدی بررسی شد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که تمامی بارهای عاملی بالاتر از 0.50 و معنادار بودند. شاخص‌های برازش مدل (CFI=0.963، TLI=0.955، RMSEA=0.057) حاکی از برازش مطلوب مدل بود. همچنین ضرایب مسیر نشان‌دهنده روابط قوی و معنادار میان مؤلفه‌های پایه با ابعاد پنج‌گانه توانایی‌های علمی، مهارت‌های اجتماعی، تطبیق با محیط، مهارت‌های مدیریتی و رشد شخصیتی بودند. یافته‌ها تأیید کرد که مدل پیشنهادی از اعتبار بالایی برخوردار است و می‌تواند به عنوان چارچوبی معتبر برای ارتقای شایستگی‌های دانشجویان بین‌الملل در ایران مورد استفاده قرار گیرد. این مدل قابلیت به‌کارگیری در طراحی برنامه‌های آموزشی، توسعه خدمات حمایتی و ارتقای کیفیت آموزش عالی را دارد.

پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی شایستگی‌های مدیران بنیاد شهید و امور ایثارگران شهر تهران انجام شده است. روش پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر نظر دادها، آمیخته اکتشافی (کیفی-کمی) واز نظر ماهیت در بعد کیفی، داده بنیاد سیستمی (پارادایمی) است و در بعد کمی، پیمایشی مقطعی است. جامعه آماری بخش کیفی شامل خبرگان حوزه مدیریت آموزشی که دارای تحصیلات دکتری تخصصی می‌باشند، و در بخش کمی شامل مدیران بنیاد شهید و امور ایثارگران استان تهران به تعداد ۶۰ نفر (۳۷مرد و ۲۳ زن)می باشند. روش نمونه گیری در بخش کیفی آگاهانه هدفمند از نوع نظری بوده و تعداد 12 نفر خبره انتخاب شدند که به اشباع نظری رسیدیم، در بخش کمی حجم نمونه که باکمک جدول مورگان به تعداد۵۲ نفر(۲۰زن و۳۲ مرد) انتخاب شدند. ابزار سنجش پس از کدگذاری باز و محوری حاصل شده، در قالب یک فرم تنظیم و برای خبرگان جهت کدگذاری انتخابی ارسال و مورد اعتبار سنجی قرار گرفت و بر این اساس پرسشنامه محقق ساخته طراحی و میان نمونه آماری بصورت تصادفی انتخاب شده توزیع گردید. سپس داده‌های جمع آوری شده با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شد و در پایان، 5 بعد، ۲۱مولفه و ۱۳۱ شاخص برای الگوی شایستگی‌های مدیران بنیاد شهید و امور ایثارگران شهر تهران نهایی شد. پس از تأیید نهایی و اولویت‌بندی توسط خبرگان، ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های سازندة الگو ترسیم شده، و مجدداً الگوی یادشده توسط خبرگان اعتباریابی شد.

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر رهبری زهرآگین و ساختارهای بوروکراتیک بر رفتارهای ضد بهره‌وری در سازمان بنادر و دریانوردی ایران انجام شد. مطالعه حاضر از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر روش، توصیفی-پیمایشی است که به روش آمیخته (کیفی- کمی) با استفاده از روش‌های کتابخانه‌ای و میدانی (پرسشنامه محقق‌ساخته) اجرا گردید. جامعه آماری کارکنان و مدیران با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونه‌گیری خوشه‌ای از 19 بندر مهم کشور، 384 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش پس از بررسی 76 مقاله معتبر و کدگذاری 32 مقاله با بکارگیری تحلیل محتوای متنی طراحی و روایی آن با نظر 16 خبره از مدیران و اساتید بنادر مهم کشور که سابقه مدیریت داشته و تألیفاتی در زمینه موضوع پژوهش داشتند، تأیید شد. پایایی پرسشنامه نیز با ضریب آلفای کرونباخ 0.852 مورد تأیید قرار گرفت. تحلیل داده‌ها با نرم‌افزارهای SPSS و SMART-PLS نشان داد که تمامی فرضیه‌های پژوهش تأیید می‌شوند. یافته‌ها حاکی از تأثیر مثبت و معنادار رفتارهای ضد بهره‌وری بر رهبری زهرآگین (ضریب مسیر=0.638، 387/6=T) و تأثیر قوی‌تر ساختارهای بوروکراتیک بر رهبری زهرآگین (ضریب مسیر=0.830، 852/10=T) بود. همچنین ساختارهای بوروکراتیک بر رفتارهای ضد بهره‌وری تأثیر مثبت داشت (ضریب مسیر=0.460، 611/4=T) و آزمون سوبل (244/4) نقش میانجی این متغیر را تأیید کرد. نتایج نشان می‌دهد که بهبود ساختارهای سازمانی و کاهش رفتارهای ضد بهره‌وری می‌تواند در کاهش رهبری زهرآگین مؤثر باشد. این یافته‌ها برای مدیران بنادر و کشتیرانی در جهت اصلاح ساختارهای بوروکراتیک و بهبود سبک‌های رهبری کاربرد دارد.

هدف پژوهش حاضر شناسایی و اعتباربخشی ابعاد و مؤلفه­های نوآوری و کارآفرینی مدیریت مدارس متوسطه دوره دوم بود. پژوهش از نظر طرح، جزو پژوهش­های کمی است. که از روش پیمایشی به­منظور اعتباربخشی الگوی مذکور استفاده گردید. جامعه آماری شامل مدیران مدارس متوسطه دوره دوم شهر رفسنجان بود. که براساس فرمول کوکران و روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای تعداد 384 نفر به­عنوان حجم نمونه تعیین شد. در این مطالعه ابزار از پرسشنامه محقق­ساخته استفاده شده است. که با استفاده از روش همسوسازی، اعتبار داده­ها مورد تایید قرار گرفته است. تجزیه­وتحلیل از آزمون فریدمن و با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام شد. یافته­ها نشان داد ابعاد و مولفه­های شناسایی­شده به میزان زیادی قابل اعتمادند؛ بنابراین میزان اعتبار مولفه­های حاصل شده در این پژوهش مورد تائید قرار گرفت. همچنین نشان داد هر 30 مؤلفه دارای رتبه یکسانی نبوده و از لحاظ اهمیت در سطوح مختلفی قرار دارند به­طوری­که اهمّیّت نسبی هریک از این مؤلفه‌ها در ساختار الگوی نوآوری و کارآفرینی در مدارس متوسطه دوره دوم است.

انگیزش شغلی معلمان از عوامل مهم در کیفیت آموزش و پیشرفت حرفه‌ای آنان به شمار می‌رود. خودکارآمدی و نظارت بر خود به عنوان دو متغیر روان‌شناختی کلیدی می‌توانند نقش مؤثری در ارتقاء انگیزش شغلی ایفا کنند. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین میزان خودکارآمدی و نظارت بر خود با انگیزش شغلی در حرفه معلمی دانشجویان مراکز آموزش عالی (ضمن خدمت فرهنگیان) استان کرمانشاه انجام شد. این تحقیق از نوع توصیفی همبستگی است. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان حرفه معلمی مراکز آموزش عالی استان کرمانشاه در سال تحصیلی 86-1385 بود که تعداد آن‌ها 260 نفر برآورد شد. نمونه‌ای شامل 152 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده و بر اساس جدول کرجسی و مورگان انتخاب گردید. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه‌های استاندارد خودکارآمدی، نظارت بر خود و انگیزش شغلی بودند. داده‌ها با استفاده از تحلیل همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره پردازش شدند. نتایج نشان داد که بین خودکارآمدی و نظارت بر خود با انگیزش شغلی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد (05/0>P). همچنین، هر دو متغیر نقش قابل توجهی در پیش‌بینی انگیزش شغلی ایفا کردند. خودکارآمدی و نظارت بر خود به عنوان عوامل مؤثر در افزایش انگیزش شغلی معلمان دانشجو مطرح بوده و ارتقاء این مهارت‌ها می‌تواند به بهبود عملکرد و تعهد شغلی آن‌ها منجر شود. بنابراین، پیشنهاد می‌شود برنامه‌های آموزشی ضمن خدمت فرهنگیان، بر تقویت این مولفه‌ها تأکید ویژه‌ای داشته باشند.