شناسایی ابعاد دانشگاه خدمتمحور با رویکرد نسل پنجم در دانشگاههای استان مازندران
کلمات کلیدی:
دانشگاه خدمت محور, رویکرد نسل پنچم, مازندرانچکیده
هدف این پژوهش شناسایی و رتبهبندی ابعاد دانشگاه خدمتمحور با رویکرد نسل پنجم در دانشگاههای استان مازندران است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ روششناسی، آمیخته اکتشافی (کیفی–کمی) است. در بخش کیفی از روش نظریه دادهبنیاد برای استخراج ابعاد مفهومی استفاده شد. جامعه آماری بخش کیفی شامل ۲۰ نفر از متخصصان و اساتید دانشگاههای استان مازندران بود که بر اساس نمونهگیری هدفمند و تا حد اشباع نظری (۱۰ نفر) انتخاب شدند. در بخش کمی، ۳۳۴ نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاههای استان به روش نمونهگیری تصادفی طبقهای و بر اساس فرمول کوکران تعیین شدند. ابزار گردآوری دادهها در بخش کیفی مصاحبه نیمهساختاریافته و در بخش کمی پرسشنامه محققساخته با ۷۰ گویه بود. روایی صوری، محتوایی و سازه ابزار تأیید شد و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ بالاتر از ۰.۷ بهدست آمد. دادهها با روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی در بخش کیفی و با تحلیل عاملی تأییدی و آزمون فریدمن در بخش کمی تحلیل شدند. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که دانشگاه خدمتمحور با رویکرد نسل پنجم دارای شش بعد اصلی است: «جهتگیری اجتماعی و مسئلهمحور دانشگاه، حل مسائل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، تحول نقش دانشگاه، موانع ساختاری و فرهنگی دانشگاه خدمتمحور، ارتقاء کیفیت آموزش خدمتمحور، و ساختار تحولگرای دانشگاهی». همه ضرایب عاملی استاندارد بالاتر از ۰.۷ و معنادار بودند (t>2.58). آزمون فریدمن نیز تفاوت معناداری بین میانگین رتبههای ابعاد نشان داد (p<0.05). بعد «ارتقاء کیفیت آموزش خدمتمحور» با میانگین رتبهای ۳.۹۶ در رتبه اول و بعد «جهتگیری اجتماعی و مسئلهمحور دانشگاه» با میانگین رتبهای ۳.۰۳ در رتبه آخر قرار گرفت. دانشگاه خدمتمحور با رویکرد نسل پنجم الگویی نوین در نظام آموزش عالی است که با تأکید بر خدمتگرایی، حل مسائل واقعی جامعه و ارتقاء کیفیت آموزش میتواند زمینهساز توسعه پایدار و بهبود ارتباط دانشگاه با جامعه شود. نتایج پژوهش حاضر ابعاد کلیدی این الگو را شناسایی کرده و اولویتبندی آنها را ارائه میدهد که میتواند به تصمیمگیری مدیران دانشگاهی و سیاستگذاران آموزشی برای تحول ساختاری دانشگاهها کمک کند.
دانلودها
مراجع
Aalami, F., Sadeghi, S., & Nasiri Nia, S. (2021). Implementing Service-Learning in Higher Education and Its Challenges. Advances in Modern Psychology, Educational Sciences and Training, 4(40), 220-236. https://ensani.ir/fa/article/download/474413
Afkaneh, S., Jafari, P., Pasha Sharifi, H., & Ghorchian, N. (2018). Providing an Appropriate Model for Service Orientation in Universities and Higher Education Institutions. New Approach in Educational Management Quarterly, 9(33), 127-152. https://www.sid.ir/paper/168720/fa
Azar, K., & Mousavi, H. (2023). A Model for Promoting Service-Oriented Universities (with a Focus on Community Service) from the Perspective of Academic Experts: A Mixed-Method Approach. Scientific-Research Bi-monthly Journal of Educational Strategies in Medical Sciences, 16(3), 226-238. https://doi.org/10.30476/jesms.2023.12345
Fersch, M. L., Schacht, S., & Woldai, B. (2023). Exploring AI in Education: A Quantitative Study of a Service-Oriented University Chatbot. The Paris Conference on Education 2023: Official Conference Proceedings. https://doi.org/10.22492/issn.2758-0962.2023.37
Franklin, R., Younge, S., & Jensen, K. (2023). The role of historically Black colleges and universities (HBCUs) in cultivating the next generation of social justice and public service‐oriented moral leaders during the racial reckoning and COVID‐19 pandemics. American Journal of Community Psychology, 71(1-2), 22-32. https://doi.org/10.1002/ajcp.12648
Kyambade, M., Namatovu, A., Namubiru, B., & Muganzi, C. (2025). Socially responsible leadership practices in university context: a developing nation perspective. International Journal of Educational Management, 39(1), 275-293. https://doi.org/10.1108/IJEM-02-2024-0067
Li, W., & Ronghui, Z. (2019). Construction of Service-oriented University Institutional Repository Integrating Scientific Research Management. 2019 5th International Conference on Information Management (ICIM), https://doi.org/10.1109/INFOMAN.2019.8714668
Moezizadeh, A. M., & Isfahani, P. (2024). Towards Fifth Generation Medical Sciences Universities. Monitoring Quarterly, 23(6), 923-927. https://doi.org/10.61186/payesh.23.6.923
Nabipour, I. (2021). Fifth Generation University. Bushehr University of Medical Sciences and Health Services.
Ramón-Jerónimo, M. Á., Vázquez‐Carrasco, R., Olavarría-Jaraba, A., & Grott, E. M. (2025). The University as a Means for Value Creation. Service-learning for Service Orientation. Sage Open, 15(1). https://doi.org/10.1177/21582440241311704
Tahmasb Zadeh Sheikhlari, D., & Ahmad Safar, S. (2022). Investigating the Relationship Between Service Orientation and Professional Competence of Faculty Members with Their Service Quality: A Case Study of Tabriz University. 14th International Conference on Psychology, Counseling, and Educational Sciences, https://civilica.com/doc/1572512/
Tavakoli Yarki, R., & Arefi, M. (2022). Service-Learning: A Need for Higher Education After COVID-19. 9th National Conference on Education and Human Capital Development, Tehran. https://civilica.com/doc/1537446/
Winarno, A., Hia, A. K., Waruwu, N., Gadzali, S. S., & Hermana, D. (2025). Can corporate social responsibility increase person organizational fit and extra role behavior that impacts sustainability. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 32(1), 849-865. https://doi.org/10.1002/csr.2980
Zand, S., Salehi Imran, E., & Kermakhani, Z. (2022). Identifying the Components of Green University in the Context of the Fifth Generation University Paradigm. Quarterly Journal of Educational Planning Studies, 11(21), 53-75. https://eps.journals.umz.ac.ir/article_4033.html
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 زهرا محسنی کبریا (نویسنده); سیده زهرا حسینی درونکلائی; کوروش قاسم زاده , محمد ادبی تبار فیروزجاه (نویسنده)

این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.