بررسی عوامل تأثیرگذار بر تعهد شغلی معلمان در مناطق کم‌برخوردار
کلمات کلیدی:
هویت محیط‌زیستی, برنامه درسی, آموزش محیط‌زیست, تحلیل مضمون, آموزش متوسطهچکیده
هدف این پژوهش، شناسایی ابعاد هویت محیط‌زیستی در برنامه‌های درسی دوره متوسطه با استفاده از رویکرد کیفی و تحلیل دیدگاه‌های متخصصان حوزه آموزش محیط‌زیست و برنامه‌ریزی درسی است. این پژوهش از نوع کیفی و با رویکرد تحلیل محتوای قراردادی انجام شده است. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۱۶ نفر از متخصصان حوزه‌های آموزش محیط‌زیست، علوم تربیتی و برنامه‌ریزی درسی جمع‌آوری شد. نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند و تا رسیدن به اشباع نظری انجام شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش تحلیل مضمون و به‌کمک نرم‌افزار Nvivo صورت گرفت. یافته‌های پژوهش منجر به استخراج سه مقوله اصلی شامل «شناخت و آگاهی محیط‌زیستی»، «نگرش و ارزش‌های محیط‌زیستی» و «رفتار و کنش محیط‌زیستی» شد. هر یک از این مقوله‌ها دارای زیرمقوله‌هایی بودند که مفاهیمی نظیر سواد زیست‌محیطی، مسئولیت‌پذیری فردی، عدالت زیست‌محیطی، سبک زندگی پایدار، یادگیری تجربی و رفتارهای مدرسه‌محور را در بر می‌گرفت. داده‌های حاصل از مصاحبه‌ها نشان داد که برنامه‌های درسی می‌توانند نقش کلیدی در ارتقاء هویت محیط‌زیستی دانش‌آموزان ایفا کنند، مشروط بر آنکه طراحی آن‌ها مبتنی بر مؤلفه‌های شناسایی‌شده باشد. هویت محیط‌زیستی دانش‌آموزان مفهومی چندبعدی است که باید به‌صورت هدفمند در طراحی و اجرای برنامه‌های درسی لحاظ شود. یافته‌های این پژوهش می‌تواند زمینه‌ساز بازنگری در اسناد درسی، آموزش معلمان، و ارتقاء تربیت زیست‌محیطی در نظام آموزشی کشور باشد.
دانلودها
مراجع
Clayton, S. (2003). Environmental identity: A conceptual and an operational definition. In S. Clayton & S. Opotow (Eds.), Identity and the natural environment: The psychological significance of nature (pp. 45–65). MIT Press.
Clayton, S., & Opotow, S. (2003). Identity and the natural environment: The psychological significance of nature. MIT Press.
Clayton, S., Fraser, J., & Burgess, C. (2011). The role of the built environment in human behavior: A focus on identity and well-being. Journal of Environmental Psychology, 31(4), 270–278.
Fadaei, A., Rezaei, M., & Zarei, M. (2021). Evaluation of environmental education in Iranian high school curricula. Journal of Environmental Education and Sustainability, 9(2), 55–72.
Mayer, F. S., & Frantz, C. M. (2004). The connectedness to nature scale: A measure of individuals’ feeling in community with nature. Journal of Environmental Psychology, 24(4), 503–515.
Schultz, P. W. (2001). The structure of environmental concern: Concern for self, other people, and the biosphere. Journal of Environmental Psychology, 21(4), 327–339.
Stets, J. E., & Biga, C. F. (2003). Bringing identity theory into environmental sociology. Sociological Theory, 21(4), 398–423.
Stevenson, R. B. (2007). Schooling and environmental education: Contradictions in purpose and practice. Environmental Education Research, 13(2), 139–153.
Thomashow, M. (1995). Ecological identity: Becoming a reflective environmentalist. MIT Press.
Tilbury, D. (1995). Environmental education for sustainability: Defining the new focus of environmental education in the 1990s. Environmental Education Research, 1(2), 195–212.
UNESCO. (2017). Education for Sustainable Development Goals: Learning objectives. UNESCO Publishing.
Whitmarsh, L., & O’Neill, S. (2010). Green identity, green living? The role of pro-environmental self-identity in determining consistency across diverse pro-environmental behaviors. Journal of Environmental Psychology, 30(3), 305–314.
Zarei, M., Fadaei, A., & Rezaei, M. (2020). Content analysis of high school textbooks in Iran with an environmental education approach. Curriculum Studies Quarterly, 12(1), 99–122.
