بررسی مؤلفه‌های سواد توسعه پایدار در نظام آموزشی ابتدایی
کلمات کلیدی:
سواد توسعه پایدار, آموزش ابتدایی, آموزش محیط‌زیستی, شهروندی مسئولانه, تفکر انتقادی, آموزش برای پایداریچکیده
هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه‌های سواد توسعه پایدار در نظام آموزشی ابتدایی ایران با بهره‌گیری از رویکرد کیفی است. این مطالعه با استفاده از روش کیفی و رویکرد تحلیل مضمون انجام شد. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۲۵ نفر از معلمان، متخصصان آموزش ابتدایی و سیاست‌گذاران آموزشی که در شهر تهران فعالیت داشتند، گردآوری شد. نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. برای تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار NVivo استفاده شد و مضامین اصلی از طریق کدگذاری باز، محوری و انتخابی استخراج شدند. تحلیل داده‌ها منجر به استخراج سه مقوله اصلی شامل «آگاهی زیست‌محیطی و منابع طبیعی»، «شهروندی مسئولانه و اخلاق توسعه‌ای»، و «تفکر انتقادی و تصمیم‌گیری آگاهانه» شد. هر یک از این مقوله‌ها شامل چندین زیرمقوله و مفاهیم رفتاری، شناختی، ارزشی و نگرشی بود که نقش اساسی در شکل‌گیری سواد توسعه پایدار در سطح ابتدایی ایفا می‌کنند. مشارکت‌کنندگان بر اهمیت آموزش تجربی، مشارکت اجتماعی، اخلاق شهروندی، و تقویت مهارت‌های شناختی تأکید داشتند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که سواد توسعه پایدار در آموزش ابتدایی مفهومی چندبعدی است که نیازمند طراحی مجدد برنامه‌های درسی، تقویت رویکردهای میان‌رشته‌ای، و تربیت معلمان توانمند در حوزه توسعه پایدار است. یافته‌ها می‌توانند مبنایی برای تدوین سیاست‌های آموزشی مؤثر و اجرای برنامه‌های یاددهی-یادگیری مبتنی بر پایداری در مدارس ابتدایی کشور باشند.
دانلودها
مراجع
Andersson, K., & Öhman, J. (2017). Young students’ conceptions of sustainable development. Environmental Education Research, 23(4), 436–449. https://doi.org/10.1080/13504622.2015.1125971
• Boeve-de Pauw, J., & Van Petegem, P. (2010). A cross-national perspective on youth environmental attitudes. Environmental Education Research, 16(1), 59–76. https://doi.org/10.1080/13504620903504065
• Borg, C., Gericke, N., Höglund, H.-O., & Bergman, E. (2014). Subject- and experience-bound differences in teachers’ conceptual understanding of sustainable development. Environmental Education Research, 20(4), 526–551. https://doi.org/10.1080/13504622.2013.833591
• Ghahramani, M. (2021). Challenges in environmental education in Iranian primary schools. Journal of Education and Society, 13(2), 145–162.
• Kazemi, F., & Gharehbagloo, M. (2022). Sustainable development in Iranian educational policies: A critical review. Iranian Journal of Educational Studies, 17(3), 201–220.
• Lozano, R., Merrill, M., Sammalisto, K., Ceulemans, K., & Lozano, F. J. (2017). Connecting Competences and Pedagogical Approaches for Sustainable Development in Higher Education: A Literature Review and Framework Proposal. Sustainability, 9(10), 1889. https://doi.org/10.3390/su9101889
• Olsson, D., Gericke, N., & Chang Rundgren, S. N. (2016). The effect of implementation of education for sustainable development in Swedish compulsory schools. Environment, Development and Sustainability, 18(3), 697–713. https://doi.org/10.1007/s10668-015-9676-7
• Rieckmann, M. (2012). Future-oriented higher education: Which key competencies should be fostered through university teaching and learning? Futures, 44(2), 127–135. https://doi.org/10.1016/j.futures.2011.09.005
• Tilbury, D. (2011). Education for Sustainable Development: An Expert Review of Processes and Learning. UNESCO.
• UNESCO. (2017). Education for Sustainable Development Goals: Learning Objectives. Paris: UNESCO.
• UNESCO. (2020). Education for Sustainable Development: A Roadmap. Paris: UNESCO.
• Wals, A. E. J. (2015). Beyond unreasonable doubt: Education and learning for socio-ecological sustainability in the Anthropocene. Wageningen University.
• Zakerian, M., & Asadollahzadeh, S. (2019). Environmental Literacy in Iranian Curriculum: A Gap Analysis. Journal of Curriculum Studies, 11(4), 55–74.
