ارائه مدل تبیینی نوعشناسی توسعه اقتصادی ـ اجتماعی در حکومت علوی و مقایسه تطبیقی آن با مؤلفههای بنیادین دولت رفاه
کلمات کلیدی:
توسعه اقتصادی–اجتماعی, حکومت علوی, دولت رفاه, عدالت اجتماعی, مشارکت مردمی, رفاه اجتماعیچکیده
هدف این پژوهش ارائه مدلی بومی و عدالتمحور از توسعه اقتصادی ـ اجتماعی بر اساس سیره و اندیشه حکومت علوی و مقایسه تطبیقی آن با مؤلفههای بنیادین دولت رفاه برای ارائه چارچوبی بومی در سیاستگذاری اجتماعی است. این پژوهش با رویکرد کیفی و به روش تحلیل مضمون اکتشافی انجام شد. جامعه پژوهش شامل خبرگان حوزه جامعهشناسی، اندیشه سیاسی اسلام و سیاستگذاری اجتماعی بود که با روش نمونهگیری هدفمند انتخاب شدند. دادهها از طریق مصاحبه نیمهساختاریافته با ۱۵ نفر از خبرگان و تحلیل اسناد متنی شامل نهجالبلاغه، غررالحکم و منابع سیرهپژوهانه گردآوری شد. کدگذاری دادهها طی مراحل باز، محوری و انتخابی انجام گرفت و برای تعیین روابط میان مؤلفهها از تکنیک ISM استفاده شد. یافتهها نشان دادند که ساختار توسعه در حکومت علوی در قالب شش متغیر اصلی شامل کارآمدی حکمرانی، عدالت اقتصادی، عدالت اجتماعی، مشارکت مردمی، رفاه و معیشت عمومی و نوآوری و پویایی جامعه قابل تبیین است. نتایج سطحبندی ISM نشان داد که کارآمدی حکمرانی نقش زیربنایی دارد، عدالت اقتصادی، عدالت اجتماعی و مشارکت مردمی در سطح میانی و رفاه عمومی و نوآوری اجتماعی در سطح نهایی قرار میگیرند. مدل توسعه علوی الگویی عدالتمحور، مردمگرا و اخلاقی از توسعه ارائه میدهد که اگرچه در سطح شاخصهای اجرایی با دولت رفاه اشتراک دارد، اما در مبانی ارزشی، اهداف غایی و نوع رابطه دولت و جامعه تفاوت بنیادین دارد و میتواند به عنوان الگویی بومی برای جوامع اسلامی بهکار گرفته شود.
دانلودها
مراجع
Hezar Jaribi, J., & Safari Shali, R. (2015). Examining the discourse of justice governing the concept of social security in the governments after the Islamic Revolution. Welfare Planning and Social Development Quarterly, 6(23), 1-49.
Hooren, F. v., & Vis, B. (2025). The Evolving Dutch Welfare State. 74-88. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780198875499.013.5
Hosseini, S. M., & Ghorbani, R. (2018). The Role of Islamic Values in the Promotion of Social Welfare: The Case of Islamic Charities. Journal of Islamic Social Sciences, 35(3), 102-115. https://ep.yazd.ac.ir/article_1269_9e7f28bb2fe1a5c5500274de148bdea0.pdf
Hosseinzadeh, M. A. (2009). A Study on the Evolution of Government Positions after the Revolution in the Islamic Republic of Iran Master's Thesis, Imam Khomeini Research Institute and Islamic Revolution].
Jafari, S. A. (2013). Fundamental Human Rights in Imam Ali's Governmental Charter. Islamic human rights studies, 2(4).
Malik, S., & Rehman, H. U. (2019). Government spending shocks and economic fluctuations in Islamic finance framework. Journal of Economic Studies, 46(6), 1389-1405.
Portella, E. (2024). Feminism Beyond Welfare: Care, Socialisation and the Politics of the State. Feminist Theory. https://doi.org/10.1177/14647001241297569
Rálaigh, C. Ó. (2025). Some Contradictions of the Welfare State: Revisited. Critical Social Policy. https://doi.org/10.1177/02610183241305557
Ramzankhani, A., Mohammadlou, A., Tabrizchi, N., Moghadam, A., Rakhshani, F., Wazirian, M., & Mohammadi, M. (2018). A Review of the Concepts of part 2 of the General Health Policy, announced by the Supreme Leader. ijhp, 2(2), 149-159. http://ijhp.ir/article-1-83-en.html
Rassouli, A., & Osam, N. (2019). English Language Education Throughout Islamic Republic Reign in Iran: Government Policies and People’s Attitudes. Sage Open. https://doi.org/10.1177/2158244019858435
Taheri Nia, A. R., Ahmadi, H., & Khodayari Sayeh Motalq, S. (2020). The Portrait of Social Consensus in Alavi Thought (Case Study: Nahj al-Balagha). Journal of Sociological Studies, 14(1-2), Spring and Summer.
Toorn, G. v., Henman, P., & Soldatić, K. (2024). Introduction to the Digital Welfare State: Contestations, Considerations and Entanglements. Journal of Sociology, 60(3), 507-522. https://doi.org/10.1177/14407833241260890
Zahedin Labaf, M. (2010). Reciprocal rights of government and nation from the perspective of Imam Ali (AS). Isharat Journal(136).
Zakharova, I., Jarke, J., & Kaun, A. (2024). Tensions in Digital Welfare States: Three Perspectives on Care and Control. Journal of Sociology, 60(3), 540-559. https://doi.org/10.1177/14407833241238312
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 علی نوازنی (نویسنده); نرگس مولایی; حمید بورقانی فراهانی (نویسنده)

این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.