الگوی جامع آموزش مهارت‌های شغلی برای دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی مبتنی بر رویکرد آمیخته
کلمات کلیدی:
آموزش مهارت‌های شغلی, هدایت شغلی, دانش‌آموزان با نیازهای ویژه, کم‌توان ذهنی, رویکرد آمیخته, مدارس کاردانشچکیده
پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی جامع آموزش مهارت‌های شغلی (هدایت شغلی) برای دانش‌آموزان با نیازهای ویژه کم‌توان ذهنی در دوره دوم متوسطه کاردانش خاص شهر تهران انجام شد. این مطالعه از رویکرد آمیخته اکتشافی (کیفی-کمی) و روش داده‌بنیاد سیستمی بهره گرفت. در بخش کیفی، با استفاده از مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با 15 خبره و کدگذاری باز، محوری و انتخابی، الگویی با 6 بعد (شرایط علّی، پدیده‌ی محوری، شرایط زمینه ای، شرایط مداخله‌گر، راهبردها و پیامدها)، 16 مؤلفه و 111 شاخص شناسایی و از طریق تکنیک دلفی اعتبارسنجی شد. در بخش کمی، پرسشنامه محقق‌ساخته میان 15 نفر از دبیران، مدیران و معاونان آموزش و پرورش استثنایی توزیع و داده‌ها با تحلیل عاملی تأییدی و نرم‌افزار لیزرل تحلیل شدند. نتایج نشان‌دهنده برازش مناسب الگو با شاخص‌هایی نظیر نسبت خی‌دو به درجه آزادی بود. مؤلفه‌های روش‌های تدریس و محتوای آموزشی به دلیل تطبیق با نیازهای بازار کار و ویژگی‌های فردی دانش‌آموزان، بالاترین اولویت را کسب کردند. تفاوت‌های معنی‌داری در دیدگاه‌های کارکنان بر اساس جنسیت، سابقه کار و مدرک تحصیلی در برخی ابعاد مشاهده شد. این الگو با تأکید بر آموزش‌های عملی، فناوری‌های کمکی و هماهنگی با بازار کار، می‌تواند به توانمندسازی شغلی و یکپارچگی اجتماعی دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی کمک کند. پیشنهادات شامل توسعه برنامه‌های آموزشی مبتنی بر فناوری، آموزش تخصصی معلمان و تقویت زیرساخت‌ها است.
دانلودها
مراجع
Assainova, A., & Anuar, G. (2025). Online Prototyping for Digital Skills and Career Aspiration in Adolescents With Autism and Intellectual Disabilities. https://doi.org/10.21203/rs.3.rs-6403096/v1
Baer, R., Daviso, A. W., Flexer, R. W., Queen, R. M., & Meindl, R. S. (2011). Students With Intellectual Disabilities. Career Development for Exceptional Individuals, 34(3), 132-141. https://doi.org/10.1177/0885728811399090
Baghaei, F., & Latifi, Z. (2021). The Role of Career Guidance in Job Satisfaction and Efficiency of Individuals. Elmi Publications. https://civilica.com/doc/66344/
Bouck, E. C., & Satsangi, R. (2019). Vocational Training for Youth with Intellectual and Developmental Disabilities: A Systematic Review. Career Development and Transition for Exceptional Individuals, 42(3), 162-173. https://ciic.ok.ubc.ca/wp-content/uploads/sites/212/2025/07/Vocational-training-for-youth-with-intellectual-and-developmental-disabilities-a-program-evaluation-of-the-Impact-Project-1.pdf
Carter, E. W., McMillan, E., & Willis, W. (2020). Promoting Employment for Youth with Intellectual Disabilities: The Role of School-Based Transition Programs. American Journal on Intellectual and Developmental Disabilities, 125(4), 297-310. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.3109/13668250.2024.2317799
Faraji, & et al. (2023). Defining Professional Competencies of Teachers of Students with Intellectual Disabilities in the Iranian Educational System. Journal of Educational Management. https://joec.ir/article-1-1792-fa.html
Farhamandi, M. (2021). Vocational Training for Students with Intellectual Disabilities: Challenges and Strategies. Roshd Publications. https://ensani.ir/fa/article/123099
Glazer, S., & Schmidt, M. (2022). Effect of Virtual Intervention Technology in Virtual Vocational Training. Journal of Special Education Technology, 37(2), 123-135. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10447318.2022.2121560
Gobel, I. C., Juanda, A., Ulum, I., & Mudrifah, M. (2020). Determinants of Intellectual Capital Disclosure in Non-Vocational Higher Education in Indonesia. Journal of Accounting and Investment, 21(2). https://doi.org/10.18196/jai.2102154
Jubeir, T. M. (2024). The Implementation of Inclusive Education in TVET Institutions: A Systematic Review. International Journal of Vocational Education and Training Research, 10(1), 45-60. https://doi.org/10.11648/j.ijvetr.20241002.15
McDonnell, M., Yang, Y., & Zadhasn, Z. (2024). Linking Emotional and Social Competencies to Career Readiness Among Senior Undergraduates [Research Article]. Iranian Journal of Educational Sociology, 7(1), 198-204. https://doi.org/10.61838/kman.ijes.7.1.19
Park, S., Ryu, J., Tak, Y., Jo, S., & Kim, D. (2023). Expanding the Horizon: Formative Evaluation of Vocational Training Simulation Designed for Students with Intellectual Disabilities. Education and Information Technologies, 28(4), 517-532. https://doi.org/10.1007/978-3-031-37697-9_12
Schall, C., Wehman, P., & McDonough, J. (2021). Technology-Supported Vocational Training for Individuals with Intellectual Disabilities. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 34(5), 1123-1134. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/00084174231160975
Test, D. W., Mazzotti, V. L., & Mustian, A. L. (2018). Evidence-Based Practices in Secondary Transition for Students with Intellectual Disabilities. Journal of Special Education, 52(3), 141-151. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0885728809336859
Wehmeyer, M. L., Shogren, K. A., & Thompson, J. R. (2023). Predictors of Employment Outcomes for Adults with Intellectual Disabilities in Postsecondary Transition Programs. Journal of Vocational Rehabilitation, 58(2), 89-102. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/jar.13040
Zarghampour, & Sadourgahi. (2024). The Impact of Vocational Training on Social Skills and Cognitive Abilities of Male Trainable Students with Intellectual Disabilities. Journal of Special Education and Training. https://journal.rums.ac.ir/browse.php?a_id=7175&sid=1&slc_lang=fa
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 مهرافزا نژاد شبستری (نویسنده); نادر برزگر; ناهید شفیعی, عباس خورشیدی , فیروز کیومرثی (نویسنده)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
