شناسایی مؤلفه‌های مؤثر بر خودآگاهی در برنامه‌های تربیتی مدارس
کلمات کلیدی:
تربیت شهروند پایدار, آموزش رسمی, برنامه درسی, آموزش برای پایداری, تحلیل مضمون, آموزش و پرورش ایرانچکیده
هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی مفهومی عوامل مؤثر بر تربیت شهروند پایدار در آموزش رسمی با تأکید بر برنامه درسی، نقش مدرسه و بسترهای فرهنگی-اجتماعی است. این مطالعه با رویکرد کیفی و روش تحلیل مضمون انجام شد. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۱۵ نفر از معلمان، متخصصان آموزش و سیاست‌گذاران آموزشی شهر تهران گردآوری شد. مشارکت‌کنندگان به‌صورت هدفمند و تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند. داده‌ها پس از پیاده‌سازی کامل، با استفاده از نرم‌افزار NVivo تحلیل شدند و مضامین اصلی و فرعی استخراج گردید. یافته‌های پژوهش در سه مقوله اصلی شامل محتوای برنامه درسی، نقش معلم و مدرسه، و بسترهای اجتماعی-فرهنگی طبقه‌بندی شدند. در هر مقوله، مضامین فرعی متعددی شناسایی شد؛ از جمله ادغام مفاهیم پایداری، مهارت‌های شناختی، صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان، فرهنگ مدرسه، نقش رسانه، و سیاست‌گذاری حمایتی. در مجموع، الگوی مفهومی نهایی نشان‌دهنده رابطه میان‌سویه میان عوامل درون‌مدرسه‌ای و برون‌مدرسه‌ای در تحقق تربیت شهروندی پایدار است. تحقق تربیت شهروند پایدار مستلزم تعامل مؤثر میان برنامه درسی، توانمندسازی معلمان، سبک مدیریت مدرسه، مشارکت خانواده و سیاست‌گذاری کلان است. الگوی مفهومی ارائه‌شده می‌تواند راهنمایی برای برنامه‌ریزی‌های تربیتی، بازآموزی معلمان و اصلاح سیاست‌های آموزشی در راستای توسعه پایدار باشد.
دانلودها
مراجع
Barr, S., Gilg, A., & Ford, N. (2005). The household energy gap: Examining the divide between habitual-and purchase-related conservation behaviours. Energy Policy, 33(11), 1425–1444.
Biesta, G. (2011). Learning democracy in school and society: Education, lifelong learning, and the politics of citizenship. Rotterdam: Sense Publishers.
Deakin Crick, R., Huang, S., Ahmed Shafi, A., & Goldspink, C. (2015). Developing resilient agency in learning: The internal structure of learning power. British Journal of Educational Studies, 63(2), 121–160.
Dobson, A. (2007). Environmental citizenship: Towards sustainable development. Sustainable Development, 15(5), 276–285.
Ferreira, J., Ryan, L., & Tilbury, D. (2007). Mainstreaming education for sustainable development in initial teacher education in Australia. Canberra: Australian Government Department of the Environment and Water Resources.
González-Gaudiano, E. (2005). Education for sustainable development: Configuration and meaning. Policy Futures in Education, 3(3), 243–250.
Huckle, J., & Wals, A. E. (2015). The UN Decade of Education for Sustainable Development: business as usual in the end. Environmental Education Research, 21(3), 491–505.
Lotz-Sisitka, H., Wals, A., Kronlid, D., & McGarry, D. (2015). Transformative, transgressive social learning: Rethinking higher education pedagogy in times of systemic global dysfunction. Current Opinion in Environmental Sustainability, 16, 73–80.
O’Brien, C., & Howard, P. (2016). The Living School: The emergence of a transformative sustainability education paradigm. Journal of Education for Sustainable Development, 10(1), 114–130.
Reid, A., Jensen, B. B., & Nikel, J. (2008). Participation and learning: Perspectives on education and the environment, health and sustainability. Springer Science & Business Media.
Safari, A. (2021). Challenges of integrating citizenship education in the Iranian curriculum. Iranian Journal of Curriculum Studies, 16(4), 59–78.
UNESCO. (2020). Education for Sustainable Development: A roadmap. Paris: UNESCO.
