تحلیل محتوای تجارب معلمان در اجرای آموزش محیط‌زیستی در مدارس ابتدایی
کلمات کلیدی:
سواد مصرف پایدار, آموزش محیط‌زیستی, برنامه درسی, تربیت پایدار, آموزش برای توسعه پایدارچکیده
هدف پژوهش حاضر، استخراج ابعاد تربیتی سواد مصرف پایدار در برنامه‌های درسی مدارس با استفاده از دیدگاه متخصصان حوزه آموزش و برنامه‌ریزی درسی بود. این پژوهش کیفی با رویکرد تحلیل محتوای کیفی انجام شد. مشارکت‌کنندگان شامل ۲۱ نفر از متخصصان حوزه‌های آموزش محیط‌زیست، برنامه‌ریزی درسی و علوم تربیتی از شهر تهران بودند که به‌صورت هدفمند و با روش گلوله‌برفی انتخاب شدند. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته جمع‌آوری و با استفاده از نرم‌افزار NVivo و روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شد. فرایند مصاحبه‌ها تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. یافته‌ها نشان داد که سواد مصرف پایدار دارای سه بُعد اصلی تربیتی شامل «آگاهی و شناخت»، «نگرش و ارزش‌گذاری»، و «رفتار و کنش» است. هر یک از این ابعاد شامل مؤلفه‌های متعددی بودند، از جمله سواد زیست‌محیطی، سواد اقتصادی، تحلیل پیام‌های رسانه‌ای، مسئولیت‌پذیری فردی، قناعت، حمایت از تولید بومی، و مدیریت منابع مصرف. تحلیل مصاحبه‌ها همچنین نشان داد که ارتباط نظام‌مند بین این ابعاد برای تحقق آموزش مؤثر مصرف پایدار ضروری است. پژوهش حاضر نشان داد که برای نهادینه‌سازی سواد مصرف پایدار در مدارس، لازم است برنامه‌های درسی از رویکردی تلفیقی و میان‌رشته‌ای بهره گیرند و در سه سطح شناخت، نگرش و رفتار، مفاهیم و مهارت‌های مربوط به مصرف پایدار را به دانش‌آموزان منتقل نمایند. یافته‌ها می‌تواند مبنایی برای بازنگری محتوای آموزشی و طراحی برنامه‌های تربیت معلم قرار گیرد.
دانلودها
مراجع
Alaimo, K., Reilly, C., & Ober Allen, J. (2020). Environmental education and behavior change: A review of the evidence. Environmental Education Research, 26(3), 367–390.
Barr, S. (2007). Factors influencing environmental attitudes and behaviors: A U.K. case study of household waste management. Environment and Behavior, 39(4), 435–473.
Fischer, D., & Barth, M. (2014). Key competencies for and beyond sustainable consumption: An educational approach for a sustainable future. GAIA, 23(3), 193–200.
Huckle, J., & Wals, A. E. J. (2015). The UN Decade of Education for Sustainable Development: Business as usual in the end. Environmental Education Research, 21(3), 491–505.
Mezirow, J. (2000). Learning as transformation: Critical perspectives on a theory in progress. Jossey-Bass.
OECD. (2022). Education for sustainable development: Learning to act, learning to care. Paris: OECD Publishing.
UNESCO. (2020). Education for Sustainable Development: A roadmap. Paris: UNESCO.
Wals, A. E. J., Brody, M., Dillon, J., & Stevenson, R. B. (2014). Convergence between science and environmental education. Science, 344(6184), 583–584
