طراحی الگوی سیاست‌گذاری مشارکتی در آموزش توسعه‌محور
کلمات کلیدی:
تربیت آینده‌نگر, مؤلفه‌های رفتاری, نظام آموزشی, آینده‌پژوهی, مهارت‌های نرم, آموزش مدرسهمحورچکیده
هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه‌های رفتاری مؤثر در تربیت نسل آینده‌نگر در نظام آموزشی ایران با تمرکز بر دیدگاه معلمان، مدیران آموزشی و متخصصان حوزه تعلیم و تربیت است. این مطالعه با رویکرد کیفی و روش تحلیل محتوای قراردادی انجام شد. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۲۸ مشارکت‌کننده از شهر تهران گردآوری شد. مشارکت‌کنندگان به‌صورت هدفمند انتخاب شدند و روند گردآوری داده‌ها تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. مصاحبه‌ها پس از پیاده‌سازی کامل، با استفاده از نرم‌افزار NVivo و طی مراحل کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شدند. تحلیل داده‌ها منجر به شناسایی سه مقوله اصلی شامل: «توسعه نگرش آینده‌نگرانه»، «پرورش مهارت‌های کنشگری آگاهانه» و «ایجاد زمینه‌های تربیتی در مدرسه» شد. هر یک از این مقوله‌ها دارای چندین زیرمقوله از جمله تفکر بلندمدت، تحلیل روندهای جهانی، مسئولیت‌پذیری بین‌نسلی، مهارت تصمیم‌گیری، خودمدیریتی، تفکر انتقادی، نقش الگویی معلمان و فضای نوآورانه مدرسه بودند. این مؤلفه‌ها بیانگر ضرورت توجه به ابعاد رفتاری در فرآیند تربیت آینده‌نگر هستند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که تربیت آینده‌نگر صرفاً با آموزش محتوای نظری محقق نمی‌شود، بلکه نیازمند نهادینه‌سازی مجموعه‌ای از رفتارها و نگرش‌ها در بستر مدرسه، خانواده و جامعه است. این مؤلفه‌ها می‌توانند راهنمایی برای بازنگری در سیاست‌گذاری‌های تربیتی، برنامه‌ریزی درسی و طراحی دوره‌های آموزشی معلمان باشند.
دانلودها
مراجع
Hall, D. (2013). Futures thinking and education: Teaching for change. Journal of Futures Studies, 17(4), 19–30.
Hicks, D., & Holden, C. (2007). Teaching the global dimension: Key principles and effective practice. Routledge.
Miller, R. (2015). Learning, the Future, and Complexity: An Essay on the Emergence of Futures Literacy. UNESCO.
Milojević, I. (2005). Educational Futures: Dominant and Contesting Visions. Routledge.
OECD. (2018). The Future of Education and Skills: Education 2030 Framework. OECD Publishing.
Slaughter, R. A. (2004). Futures Beyond Dystopia: Creating Social Foresight. RoutledgeFalmer.
Tilson, J., & Morrison, M. (2019). Educating for Tomorrow: A Comparative Study of Future-Oriented Curriculum Models. European Journal of Education, 54(2), 205–223.
