شناسایی عوامل مؤثر بر تلفیق تربیت دینی و آموزش محیط‌زیستی
کلمات کلیدی:
تربیت دینی, آموزش محیط‌زیستی, تلفیق درسی, توسعه پایدار, تحلیل مضمونچکیده
هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل مؤثر بر تلفیق تربیت دینی و آموزش محیط‌زیستی در نظام آموزشی ایران است. این مطالعه با رویکرد کیفی و روش تحلیل مضمون انجام شده است. مشارکت‌کنندگان شامل ۲۴ نفر از متخصصان حوزه‌های تربیت دینی، محیط‌زیست، تعلیم و تربیت و برنامه‌ریزی درسی بودند که به روش نمونه‌گیری هدفمند و گلوله‌برفی از میان کارشناسان و اساتید دانشگاهی در شهر تهران انتخاب شدند. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته گردآوری و با استفاده از نرم‌افزار NVivo تحلیل شد. تحلیل داده‌ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفت و اعتبار تحلیل با بهره‌گیری از تکنیک‌های اعتبارسنجی مشارکت‌کننده و بازبینی همکار تأیید شد. یافته‌ها نشان داد که سه مقوله اصلی شامل «مبانی ارزشی و معرفتی»، «ظرفیت‌های نهادی و ساختاری» و «زمینه‌های تربیتی و روان‌شناختی» در تلفیق مؤثر تربیت دینی و آموزش محیط‌زیستی نقش دارند. این مقولات شامل زیرمؤلفه‌هایی نظیر پیوند آموزه‌های دینی با مفاهیم زیست‌محیطی، ضعف ساختار برنامه‌درسی تلفیقی، سبک‌های یاددهی-یادگیری، انگیزش درونی و نقش نهادهای دینی بودند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که تلفیق تربیت دینی و آموزش محیط‌زیستی از طریق بازنگری در محتوای درسی، توانمندسازی معلمان، استفاده از ظرفیت نهادهای دینی و توسعه روش‌های یادگیری تجربی و ارزشی، می‌تواند به درونی‌سازی رفتارهای محیط‌زیستی در دانش‌آموزان کمک کند و گامی در جهت آموزش برای توسعه پایدار باشد.
دانلودها
مراجع
Chuvieco, E., Burgui, M., & Gallego-Álvarez, I. (2016). Impacts of religious beliefs on environmental indicators: Is Christianity more aggressive than other religions? Worldviews: Global Religions, Culture, and Ecology, 20(3), 251–271.
Ewert, A., Place, G., & Sibthorp, J. (2006). Early-Life Outdoor Experiences and an Individual’s Environmental Attitudes. Leisure Sciences, 27(3), 225–239.
Nasrabadi, H. A., & Yousefy, A. (2011). Environmental Education in Islamic Culture. International Journal of Environmental Research, 5(2), 333–340.
Ozdemir, O. (2010). An examination of the environmental ethics approaches in the context of Quran. Journal of Academic Studies, 45, 33–46.
Scott, W., & Gough, S. (2003). Sustainable development and learning: Framing the issues. London: Routledge.
Stevenson, R. B., Brody, M., Dillon, J., & Wals, A. E. (2013). International handbook of research on environmental education. Routledge.
Sterling, S. (2001). Sustainable Education: Re-visioning learning and change. Green Books.
Zsóka, Á., Szerényi, Z. M., Széchy, A., & Kocsis, T. (2013). Greening due to environmental education? Environmental knowledge, attitudes, consumer behavior and everyday pro-environmental activities of Hungarian high school and university students. Journal of Cleaner Production, 48, 126–138.
